Wat is hoogbegaafdheid? Een hoog IQ?
Hoogbegaafdheid heeft vele gezichten. Die inzichten kreeg ik door boeiende gesprekken met mijn vriendin professor dr. Ir. Kathleen Venderickx. Met haar boek ’Meer dan intelligent’ geeft ze hierop een vernieuwende kijk.
In eerste instantie is het een ‘denktalent’. Een talent dat aangeboren is, maar ook nog te ontwikkelen is en dat op verschillende domeinen. Denk maar aan mensen met een talent voor sport. Zij gaan immers ook nog hun talent verder moeten ‘trainen’.
Maar hoogbegaafdheid is meer dan intelligentie alleen. Het is een samenspel van IQ, motivatie en creativiteit. Hoogbegaafdheid is, in tegenstelling tot wat er vaak gedacht wordt, geen garantie op succes tijdens studies en carrière. Het wordt vaak gezien als een luxeprobleem. Het is een mooi geschenk, maar kan ook een valkuil zijn. Mensen verschillen sowieso van elkaar, dus ook hoogbegaafden zijn divers. Hun eigen persoonlijkheid, vaardigheden en opgebouwde ervaring spelen een rol. Als we dan kijken naar werk of studies, zien we dat er ook een ‘zijnsluik’ meespeelt (naast het luik denken en de leerhonger).
Het zijn vijf opvallende eigenschappen van hoogbegaafden:
1. Groot rechtvaardigheidsgevoel: afspraken zijn heilig, normen en waarden cruciaal om samen te werken.
2. Kritische instelling: snel hiaten ontdekken, opportuniteiten detecteren.
3. Gevoeligheid: snel zorgen maken, boodschap achter de boodschap voelen.
4. De lat ligt altijd hoog.
5. Zinvol bezig willen zijn en doelen bereiken.
Voor alle sterke eigenschappen geldt, dat er ook steeds een keerzijde of belemmering mogelijk is: moeilijke samenwerking, overkomen als betweterig of zelfs arrogant, onderpresteren of overpresteren/overwerken (met kans op bore -out of burn-out), zichzelf als norm zien, zeer directe (soms harde) communicatie, vermijden van moeilijke situaties (door een beperkte ervaring met falen).
Dit zijn mogelijk hindernissen waar sommige hoogbegaafden en hun omgeving mee te maken kunnen krijgen (‘Embodio’s’ zoals Kathleen Venderickx ze noemt). Om dit denk- en zijnsluik optimaal in te zetten is jobcrafting vaak cruciaal. Net zoals leerkrachten een grote rol spelen tijdens de studies van kinderen, is het belangrijk voor leidinggevenden het intellectueel talent van hun medewerkers te herkennen, te begeleiden en te stimuleren. De werknemer kan dan actie ondernemen zodat cognitieve voldoening wordt ervaren. Ook een loopbaancoach kan hierin inzichten en tools aanreiken. Zowel nieuwe kennis opdoen als vaardigheden ontwikkelen zijn noodzakelijk.
Hoogbegaafden hebben het moeilijk met repetitieve en louter uitvoerende taken. In de werkcontext wordt dit soms opgelost door meer werk of een extra project te geven. Vaak is dit niet voldoende en is het nodig om de ‘complexiteit’ van de taakinhoud te vergroten om de motivatie te verhogen. Een nieuwe baan is dan vaak ook niet voldoende. Het geeft even de kans om nieuwe dingen te leren (de uitdaging is ‘het nieuwe’), maar vaak hebben hoogbegaafden juist een stijging in ‘moeilijkheidsgraad’ nodig.
Laten we besluiten dat hoe meer iemand zijn aanwezige potentieel kan benutten, hoe gelukkiger hij kan zijn. Daarom raad ik aan:
1. Zoek een uitdaging binnen je interesse om je intellectueel talent te doen groeien en uit je ‘comfortzone’ te stappen.
- Wat boeit mij?
- Waar ben ik goed in?
- Wat wil ik graag verder ontwikkelen?
- Waar vind ik mijn energie?
2. Kies een omgeving die overeenkomt met je waarden, die je uitdaagt en je een warm gevoel geeft.
Tijdens loopbaanbegeleiding gaan we samen op zoek naar je ideale denk- en zijnsluik, door stil te staan bij je competenties en je waarden.